Geschiedenis

Een explosief begin

Op 16 augustus 2014 verzamelden zich in de lokalen van Scouts en Gidsen Vlaanderen een vijftigtal mensen uit alle hoeken van de samenleving (cultuur, vakbond, jongerenorganisaties, sociale bewegingen, etc.)  om het te hebben over de aangekondigde besparingen van de nieuwe Vlaamse regering. Hoe samen reageren op wat er zat aan te komen?
Initiatiefnemers Wouter Hillaert en Hugo Franssen, beiden met bindingen in de cultuursector, hadden geen plan. De tafel was leeg. En dat is wellicht dé sleutel geweest van de dynamiek die volgde: dit sectoroverschrijdend burgerinitiatief werd samen ingevuld, samen vormgegeven en samen continu bijgestuurd.

Amper een maand en vier open vergaderingen later, op 22 september 2014, maakte ‘Hart boven Hard’ zich publiek bekend met een Alternatieve Septemberverklaring in De Morgen, ondertekend door ruim 1.000 verenigingen en uiteindelijk meer dan 20.000 burgers. Dit pleidooi voor een Vlaanderen waarin de mens centraal staat, werd dezelfde dag met een gezin van reuzen aan het Vlaamse parlement overhandigd aan de minister-president vóór zijn eigen Septemberverklaring. Daarop gingen ‘s avonds gelijktijdige discussieavonden door in drie theaters in Gent, Brussel en Antwerpen over zowel het regeerakkoord als de Septemberverklaring. Burgers uit heel verschillende sectoren getuigden over de mogelijke impact van de genomen beleidskeuzes en wat de besparingen zouden betekenen voor hun werk en gezinsbudget. Velen hoorden elkaars verhaal voor het eerst.

De reactie uit de samenleving was sterk. Nog voor nieuwjaar 2015 telde de beweging al 20 spontaan opgerichte lokale groepen en een Franstalig zusterinitiatief (Tout Autre Chose). Overal in Vlaanderen en Brussel dook het logo van Hart boven Hard op. De ‘no alternative’-agenda van de nieuwe federale regering en de hete syndicale herfst wakkerden de beweging verder aan.
Als civiele steunbeweging sloot Hart boven Hard aan tussen de 120.000 syndicale betogers op 6 november 2014. Op de staking van 15 december 2014 werd er opnieuw een steunactie op poten gezet, dit keer met rinkelende fietstochten langs de piketten. Voor het klassieke middenveld kwam Hart boven Hard verrassend fris politiserend, verbindend en wervend creatief over. Ook voor vakbonden voelde die enthousiaste solidariteit van ongebonden burgers historisch. Intern werd het eigen verhaal scherpgesteld op maandelijkse open ‘Grote Vergaderingen’ (‘het parlement van Hart boven Hard’, zie verder) en op de eerste Hartslag, een open burgerconferentie op 25 oktober 2014 in Antwerpen met ruim 350 aanwezigen. Hart boven Hard ging hard.

Visie en verhaal – van ‘tegen’ naar ‘voor’

Samen tegen de besparingen zijn werkte voor Hart boven Hard verbindend, maar waar waren we samen vóór? Begin 2015 werden na meerdere Grote Vergaderingen en veel overleg met heel  wat verenigingen en experten de 10 hartenwensen afgeklopt. Dit programma vormt nog steeds de inhoudelijke ruggengraat van Hart boven Hard. Het is het startpunt voor maatschappelijke gesprekken tussen burgers in lokale kernen en verbindt de hele beweging.

Een waaier aan creatieve en verbindende actievormen

Naast de vier Grote Parades organiseerden of ondersteunden we de volgende acties, die een mooi beeld geven van de Belgische en Europese actualiteit tussen 2014 en 2019:

• • Op de syndicale betogingen en nationale stakingen steken we elk jaar als burgers de betogers een hart onder de riem.

• • We lieten onze vlag zwaaien tegen de Europese aanpak van Griekenland, de aankoop van gevechtsvliegtuigen, het bezoek van Trump in Brussel, de handelsverdragen TTIP en CETA, de verhoging van de pensioenleeftijd, …

• • Na de aanslagen in Brussel, amper drie weken na onze tweede Parade, was het Hart boven Hard die op 17 april 2016 de Mars tegen Haat en Terreur organiseerde.

• • We trokken onze lila muts aan op de demonstraties op Internationale Vrouwendag in 2017.

• • We leidden een blok op de Klimaatmars in Oostende op 6 december 2015 en stonden mee in de kilometerslange mensenketting van Duitsland tot Tihange.

• • We verenigden tientallen organisaties in het platform ‘21 maart’ dat leidde tot drie antiracismebetogingen in maart 2018,  2019 en 2022.

• • Op de klimaatmarsen van 2019 liepen we vaak mee met onze grote rollende euro van Move Your Money.

• • In 2018 gingen we praten met de Gele Hesjes tijdens hun verboden betogingen.

• • Bij de spontane protesten tegen de besparingen in de kunsten en de sociale sector waren het Hart boven Hard-mensen die ze begin december 2019 samenbrachten in Vuur-Werk.

Naast de klassieke ‘betogingen’ blonk Hart boven Hard ook uit – mede dankzij de goede link met de artistieke wereld – in meer onverwachte actievormen:

• • Op 6 december 2014 trokken we met een reuzen-Sint door Antwerpen langs theatraal geanimeerde punten (zoals het voor belastingsontduiking veroordeelde Omega Diamonds) om briefjes van 500 euro uit te delen: ‘er is wel degelijk genoeg geld in België’. Zo wilden we pleiten voor rechtvaardige fiscaliteit.

• • In maart 2015 plantten we op de eerste lentedag een Hart boven Hard-bos in Affligem.

• • We goten onze hartenwensen in een licht ironische Quiz op het (Im)Possible Futures-festival van Vooruit.

• • Voor de Parade van 2016 vervingen we twee keer de Metro-krant met onze eigen krant vol met positieve alternatieven.

• • Het najaar van 2016 openden we met een heel breed gedeeld mock-up filmpje van de Septemberverklaring van de minister-president in het Vlaams Parlement. We verspreidden zijn ‘sorry’ op affiches in tientallen cultuurhuizen, ziekenhuizen, sociale diensten: ‘sorry, beste klant, dat we u door de besparingen niet meer dezelfde kwaliteit kunnen bieden’.

• • Op de vooravond van de nationale betoging van 30 september 2016 brachten we de cultuursector, het middenveld en individuele burgers samen op een feestelijke Nacht van het Verzet in de Beursschouwburg, inclusief een levende bibliotheek met bijzondere getuigen die mensen konden ontlenen voor een kort gesprek. Een boeiende kruisbestuiving die smaakte naar meer.

• • Het jaar 2018 openden we à la The Daily Show met een alternatief jaaroverzicht van het jaar dat nog moest komen, met dank aan acteur Rashif El Kaoui. Daarin raakte een school kinderen verloren in het bos op zoek naar de onderwijshervorming, en gaf de EU haar Nobelprijs voor de Vrede na zes jaar zelf terug.

• • Nog in 2018 draaide filmmaker Ben De Raes met Hart boven Hard een jaar lang de documentairereeks Changez: tien korte films rond alternatieven inzake wonen, voeding, transport, democratie… om er vervolgens bij de lokale verkiezingen in acht steden discussiecafés rond te organiseren met lokale politici en experts.

• • Na die gemeenteraadsverkiezingen van 2018 trok Hart boven Hard met zijn burleske Tina en Tamara-Kerstrevue en tientallen artiesten langs Vooruit, Kaaitheater, Arenberg, C-Mine, de Kortrijkse Scala en 30CC in Leuven, voor een pittige en ludieke kijk op de stand van het land.

Een stap achteruit, twee stappen vooruit – Professionalisering in coronatijden

Eind 2019 klopten we een nieuw beleidsplan af op basis van een grondige participatieve evaluatie van vijf jaar Hart boven Hard. We kozen voor vier principiële spoorwissels:

1. back to burgerbeweging
2. bottom-up boven
3. meer verhaal, en breder
4. professioneler omgaan met vrijwilligers.

Maar toen kwam corona. in 2020 werden sommige projecten uit noodzaak op een lager pitje gezet. Tegelijkertijd ontstond de campagne Samenstraat, om mensen in tijden van afstand en polarisatie te verbinden en te wijzen op drie andere virussen die minstens zo schadelijk zijn als corona: het besparingsvirus, het virus van winstbejag en het virus van ongelijkheid. In die Samenstraten voerden we actie met beresterke ideeën om een rechtvaardige exit- en herstelstrategie vorm te geven en een nieuwe federale regering op het spoor van duurzaamheid en sociale rechtvaardigheid te zetten.

Mits enkele aanpassingen aan de omstandigheden kon het gros van onze thematische werkgroepen hun werking voortzetten. De moord op de zwarte man George Floyd in de VS en de daaropvolgende Black Lives Matter-protesten zorgden ervoor dat onze werkgroep Diversiteit de handen vol had. Daarnaast werden er plannen gesmeed om een nieuwe nationale werkgroep rond het thema Wonen op te richten. En de werkgroep Zorg om Zorg kon tussen alle coronaperikelen door nog een voorstel voor een nieuw zorgpact, gebaseerd op  verbindende en zingevende zorgpraktijken, op de tafel van Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke leggen.  Ook Move your Money en Door to Door gingen door.

En verder…

Sinds 2021 krijgt Hart boven Hard structurele subsidie, wat de aanwerving van Sara, Nore en Fred mogelijk maakte. We lanceerden onze campagne ‘Er is Wel Geld’, waarmee we een positief antwoord bieden op het besparingsdiscours van de overheid.

We blijven onze schouders zetten onder initiatieven die aansluiten bij onze Hartenwensen, en verbinden zo veel mogelijk mensen in de strijd voor een mooiere samenleving.