Deze opinie verscheen op 30/11 in De Morgen. Vlak voor de Klimaatmars

De allerrijksten blijven de klimaatopwarming aanjagen en worden daar nog rijker van. Het beleid laat dat gebeuren en rolt zo de loper uit voor extreemrechts.

In Nederland wint extreemrechts de verkiezingen met een programma dat alle klimaatmaatregelen door de versnipperaar wil halen. In Vlaanderen lijken we op dezelfde koers te liggen. Wanneer klimaatmaatregelen geen antwoord bieden op de enorme ongelijkheid en de verpletterende verantwoordelijkheid van de rijkste 1%, effenen ze het pad voor de destructieve agenda van extreemrechts.

‘De rijksten leiden de mensheid naar de klimaathel’, zo schrijft Oxfam in de nieuwe studie Climat Equality: A Planet for the 99 Percent. Het rijkste 1% van de wereldbevolking produceert precies evenveel koolstofvervuiling als de vijf miljard mensen die het armere tweederde deel van de mensheid uitmaken.

De studie toont aan dat de emissies van die 1% de voorbije dertig jaar verantwoordelijk zijn geweest voor klimaatgerelateerde misoogsten zo groot als de maïsoogst van Europa, de tarweoogst van de VS, de rijstoogst van Bangladesh en de sojaoogst van China samen.

Mensen met lage inkomens zijn het minst verantwoordelijk voor de klimaatopwarming, maar dragen er wel de grootste gevolgen van. Zowel binnen landen als wereldwijd. Zij beschikken ook niet over de financiële mogelijkheden om zich te beschermen tegen overstromingen, droogte en hittegolven. En wie moet schrapen om het einde van de maand te halen, is niet gebaat bij een Vlaamse subsidie van 5000 euro voor een elektrische wagen, maar wel bij een goed uitgebouwd en kwalitatief hoogstaand openbaar vervoer.

We hebben een sociaal rechtvaardig klimaatbeleid nodig dat tegelijk de crisis van de ongelijkheid aanpakt en die van het klimaat. Dan vind je bij de grote meerderheid van de bevolking draagvlak en een bondgenoot tegenover de nefaste overmacht van the powers that be. Ook bij ons blijft zo’n beleid uit.

Extreemrechts probeert het ongenoegen daarover te recupereren door het klimaatprobleem te bagatelliseren en zet zo de verantwoordelijken uit de wind. Het heeft het over ‘klimaatdogma’s’ en ‘CO₂-hysterie’. In het Vlaams Parlement klinkt het bij Vlaams Belang: ‘Menselijke activiteit heeft uiteraard een invloed, maar de precieze grootte en aard daarvan is zeer onzeker.’

In Merchants of doubt van wetenschapshistorica Noemi Oreskes valt te lezen dat dit het eerste nepargument was waarmee de fossiele industrie de eensgezindheid over de menselijke oorzaak van de klimaatcrisis probeerde te ondermijnen. Al in 1995 schreef het IPCC de opwarming toe aan menselijke activiteit: de verbranding van fossiele brandstoffen.

Vlaams Belang vindt de hoge investeringskosten van nieuwe kern- of gascentrales geen probleem, maar investeringen in windenergie wel. Op die manier wordt het beschermen van business as usual het echte motief. In lijn daarmee stemde het Belang in het Europees Parlement tegen een sociaal klimaatfonds. Dat deden overigens ook de N-VA parlementsleden.

Het Vlaams Belang ijvert voor het ontmantelen van klimaatdiensten. Na een klacht van de extreemrechtse partij beëindigde Vlaams minister Zuhal Demir de structurele samenwerking tussen het Departement Omgeving en de Green Offices, de koepelorganisatie voor duurzaamheid in het hoger onderwijs. De subsidies ervoor werden geschrapt.

Het Vlaams Belang probeert ook klimaatbewegingen te criminaliseren en het bestempelt Extinction Rebellion als een ‘terreurbeweging’.

Achter die manoeuvres gaat een wit superioriteitsdenken schuil. Volgens het Vlaams Belang zouden ‘overbevolking’ en de ‘bevolkingsexplosie in Afrika’ de ware oorzaak van de klimaatchaos zijn. Terwijl het Zuiden het meest de gevolgen van de crisis voelt, formuleert internationaal extreemrechts voortdurend het koloniale idee dat het Westen de catastrofes wel zal overwinnen en dat de slachtoffers in het Zuiden met te weinig middelen om te overleven, dat aan zichzelf te wijten hebben.

Internationale rechtvaardigheid en solidariteit vormen de kern van het Klimaatakkoord van Parijs. Maar het Vlaams Belang verbergt dat achter rookgordijnen.

Op de COP 28, die deze week in Dubai van start gaat, zullen de veroorzakers van de klimaatcrisis zich presenteren als pioniers inzake klimaatbescherming en hun ‘groene’ kapitalisme – dat snelle oplossingen belooft maar in feite vernietiging en onrecht in zijn kielzog meesleurt – laten verankeren. Zij spelen zo rechtstreeks in de kaarten van extreemrechts.

Daartegenover staat de klimaatbeweging, die het welzijn van mens en planeet wil laten voorgaan boven eindeloze winst; die de ongelijkheid drastisch wil afbouwen, die de miljardairs en grote bedrijven fors wil belasten om de rechtvaardige transitie mogelijk te maken. Daarvoor komen we op 3 december op straat tijdens de klimaatmars.

Dit opiniestuk werd geschreven vanuit de campagne Het Groot Verzet.

Bijdragen kwamen van Hart boven Hard, Tine Hens (klimaatschrijver), Greenpeace, Bos+, Climaxi en Hand in Hand tegen Racisme.

Ondertekenaars

Organisaties

Hart boven Hard

Greenpeace

Climaxi

Bos+

Comm’sa

Masereelfonds

SAAMO

De Transformisten VZW

Repair&Share VZW

Hand in Hand tegen racisme vzw

Vredesactie

Tractie

FOS

Louis Paul Boon kring Brussel

Extinction Rebellion Limburg

ella vzw – kenniscentrum gender en etniciteit

Reset.Vlaanderen

Motief

FairFin

ACV

Individuen

Tine Hens (klimaat schrijver)

Dominique Willaert (Columnist, auteur)

Anuna De Wever (Klimaatactiviste)

Anya Topolski (Associate Professor Ethics and Political Philosophy Radboud Universiteit Nijmegen)

Ilse Hacketal (SAAMO Antwerpen)

Koen de Visscher (Masereelfonds Lokeren)

Roelie de Jaeger

Luk Vandenhoeck

Joke Claessens

Bart Deceukelier (ACV )

Ester Van den broeck (Masereelfonds)

Carlos Boidin (Comm’sa)

Anne Westerduin

Kris Wynant (Het Groot Verzet / Hart boven Hard)

Sarah Scheepers (Coördinator Ella vzw)

Christijn Terlingen (Coörindator Hart boven Hard)

Jozef mampuys

Arlette Van Overvelt

Lebuïn D’Haese