Ga naar de inhoud

Psychische problemen hebben een grote impact op de samenleving en het welzijn van haar burgers. In de media worden we dagelijks geconfronteerd met verontrustende cijfers. Een groeiend aantal mensen is langdurig ziek door psychische problemen en de wachtlijsten voor psychologische hulp lijken alsmaar toe te nemen. De coronacrisis, de oorlog in Oekraïne, de klimaatcrisis en de stijgende kosten van levensonderhoud maken mensen onzeker en vergroten de nood aan zorg voor psychisch welzijn. Uit studies blijkt dat de helft van de bevolking ergens in zijn leven te kampen krijgt met ernstige psychische problemen. In het afgelopen jaar alleen al was dit één op vier (gezondbelgie.be).

De gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg (GGZ) is onvoldoende bij machte om voldoende oplossingen aan te reiken voor deze crisis. Het aantal mensen met een psychiatrische diagnose stijgt, in het bijzonder bij jongeren en er worden steeds meer psychofarmaca voorgeschreven. Hoewel deze middelen voor specifieke situaties levensreddend kunnen zijn, kan in de meeste gevallen geen link met een ‘hersenziekte’ aangetoond worden. De overconsumptie van psychofarmaca leidt dikwijls tot schadelijke neveneffecten.

Op dit ogenblik probeert het gezondheidssysteem aan de toenemende vraag tegemoet te komen door meer psychiatrische bedden en psychologen in de eerste lijn te voorzien. Een verblijf in een residentiële setting is soms noodzakelijk, maar is niet geschikt om de grote vraag op te vangen. Het systeem is erg duur en arbeidsintensief, terwijl veel mensen ook geholpen zijn met toegankelijke ambulante hulp. Door de nadruk te leggen op kortdurende, sterk gespecialiseerde hulp houdt het huidige gezondheidssysteem de mythe in stand  dat psychische problemen enkel door specialisten kunnen aangepakt worden. In werkelijkheid vraagt het herstel van psychische gezondheid tijd. Ook wordt nog te zeer gefocust op het individuele zorgtraject, terwijl veel psychische problemen samenhangen met een dolgedraaide maatschappij. Een andere aanpak dringt zich op. Iedereen heeft recht op zorg en dus ook op zorg voor psychisch welzijn. Het is een basisprincipe in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

De professionele, gespecialiseerde GGZ kan onmogelijk aan de zorgnoden van de hele bevolking tegemoet komen. In plaats van iedereen door de trechter van de professionele zorg te duwen, kunnen we in de samenleving hulpbronnen zoeken en vinden om de psychische zorgnoden op te vangen.

Op veel verschillende plaatsen in Vlaanderen vinden we nu reeds allerlei laagdrempelige initiatieven waar mensen met psychische problemen terecht kunnen.  Dat kan gaan van herstelcafés tot mobiele zorgteams, inloopcentra, lotgenotengroepen, integratie-initiatieven zoals kwartiermaken of zorgzame buurten. Deze initiatieven zijn niet expliciet gericht op het ‘genezen’ van mensen, maar ze ondersteunen hen in hun zoektocht naar hulpbronnen die het leven de moeite waard maken. Door deze initiatieven te versterken en met elkaar te verbinden kan er een ‘ecosysteem’ groeien waar lijdende burgers en mensen in hun omgeving  vlot terecht kunnen met hun vragen en noden. Patiëntenverenigingen juichen deze evolutie toe. Zij weten immers al lang dat lotgenoten elkaar kunnen helpen.

Veel van deze initiatieven doen met succes een beroep op ervaringsdeskundigen. Zij bieden waardevolle kennis vanuit het perspectief ‘van binnenuit’ en verlagen zo de drempel tussen wij, ‘die gezond zijn’ en zij, ‘de zieken’. Daarnaast kunnen professionele deskundigen ingezet worden om laagdrempelige, maatschappelijke initiatieven en basiswerkers te ondersteunen. Als de situatie van een specifieke persoon moeilijk loopt, zijn zij in de buurt om de weg te wijzen naar een specifieke therapie, een opname of psychofarmaca. De overheid draagt al beperkt bij door initiatieven zoals mobiele teams en zorgzame buurten te ondersteunen, maar meer steun is noodzakelijk om dit soort initiatieven de nodige slagkracht te geven. Een betere financiële ondersteuning zal ervoor zorgen dat de druk op de residentiële zorg vermindert.

Niet enkel het individu moet werken aan eigen psychisch welzijn. Het brede psychisch onbehagen is een teken aan de wand voor een maatschappij die de prioriteiten fout legt en waar opnieuw een sterke nulde lijn moet worden opgebouwd. De buurtwinkel,  het café om de hoek, de speelpleinwerking, de jeugdbeweging, het cultuuraanbod vormen allemaal puzzelstukjes van een warmere samenleving. De beste preventie is ervoor zorgen dat iedereen zijn plek vindt en erbij hoort.

Net zoals bij ouderenzorg zien we een zorgwekkende evolutie dat de toenemende psychische klachten opgevat worden als een potentieel winstgevende markt. De wildgroei aan allerhande, vaak individuele therapieën die alleen toegankelijk zijn voor wie het kan betalen, stemt tot nadenken. Gezondheidszorg mag niet ten prooi vallen aan marktmechanismen en financieel winststreven. Multidisciplinaire huisartsenpraktijken zoals wijkgezondheidscentra daarentegen kunnen een cruciale rol spelen in de zorg voor psychisch welzijn, door samenwerkingsverbanden te faciliteren met andere initiatieven in de omgeving waar zij actief zijn. Zo’n samenwerking op de eerste lijn kan ook aandacht schenken aan de samenhang tussen lichamelijke en psychische klachten. De forfaitaire betaling van hulpverleners in wijkgezondheidscentra draagt daarenboven bij tot het verminderen van onnodige behandelingen en kosten, die het gevolg zijn van de huidige ‘prestatiegeneeskunde’.

Als burgerbeweging pleiten wij voor een toegankelijke en laagdrempelige aanpak waarbij niemand hoeft achter te blijven. Dit zou geen uitzondering mogen zijn. De zorg is van iedereen en voor iedereen en moet dus betaalbaar en toegankelijk zijn.We voelen ons aangesproken door zingevende en verbindende praktijken die geïnspireerd worden door de principes van ‘open dialogue’ (https://open-dialogue.net). Bij deze praktijken behandelen zorgverleners en zorgvragers elkaar in een gelijkwaardige relatie en worden verschillen verwelkomd en geëxploreerd. Door de psychische kwetsbaarheid van ieder te erkennen verdwijnt het stigma rond psychische zorg, maar tegelijk wordt diep psychisch lijden ernstig genomen. Mensen met een psychische zorgnood worden niet gereduceerd tot ‘patiënten’, maar blijven aangesproken als medeburgers, met een eigen levensperspectief, met aandacht voor de andere levensdomeinen en met maximale mogelijkheden om hun eigen leven richting te geven. Multidisciplinaire teams van professionele zorgverleners en ervaringsdeskundigen zoeken samen met de naasten van de zorgvrager naar wegen om verder te kunnen. De hulp gebeurt onmiddellijk, is flexibel en loopt zo lang als nodig.

Uw handtekening is een steun voor deze ambities, verzameld via burgerdialogen in december 2022 en april 2023, die we aan de beide ministers van gezondheid en welzijn willen doorgeven en aan de parlementsleden.

U kan ons steeds bereiken via zorgomzorg@hartbovenhard.be

Deze petitie werd al 270 keer ondertekend

Naam Organisatie
Roxane Hoedemakers
Anoniem Anoniem
Inge Peeters OPZ Geel
Liesbeth De Vos
Valerie Van den Broeck
Anoniem Anoniem
Marc Van Den Noordgaete
Linda Willems CGG Kempen
Anoniem Anoniem
Bryan Vanderhaeghe
Filip Leys
Anabel Craps
Jade Bollansée Dokters van de Wereld
Marlies Caulier VBS Sint-Franciscus
Griet Leysen OPZ Geel
Ouafa Yacine DOKTERS VAN DE WERELD
Sabine MULIER
An Van Immerseel
Ellen Verryt Doctors of the world
Jonathan Everaerts Dokters van de wereld
Nadine Ruts
Nele Roppe Dokters van de Wereld - België
Sanne Colpaert VBS Sint-Franciscus
Ben Debrouwer
Erik De Smedt De Smedt Erik
Anoniem Anoniem
Alfons L M Van den Bergh
Françoise Verfaillie Geen
Jacky Van Der herten Opz Geel
Els Gullentops
Lindsay Pluym VBS Sint-Franciscus
Anoniem Anoniem
Anoniem Anoniem
Anoniem Anoniem
Hans Vandelannoote Vrij CLB Westhoek
Leo Vos
Agnes Vanschoonbeek Filosofisch kransje
Anoniem Anoniem
Caroline Van den Abeele
Koen Raes
Anoniem Anoniem
line de witte
Carolien De Vooght CAW
Peter Demaegdt CAW Noord-West-vlaanderen
Anoniem Anoniem
Goedele Vandamme vzw Re-Member
Else De Donder
Anoniem Anoniem
Ria Willem
Anoniem Anoniem
Anoniem Anoniem
Brenda Meulebrouck
Luc Vanhyfte
Luc Lammens
Jacques De la Marche
Anoniem Anoniem
Anoniem Anoniem
Greet Deneyer
Koenraad Mees
Jimmy Vancalbergh
Hadewig Dierickx
Anoniem Anoniem
Anoniem Anoniem
lieve hufkens Netwerk GGZ Kempen
Vandenbroucke Ann CAW Noord-West-Vlaanderen
Anoniem Anoniem
Annick Vermeersch
Greet Peeters
Nina Henkens
Celine Tayart de Borms CAW Noord West Vlaanderen
Anoniem Anoniem
Mathieu Vanderbeek
Filip Desmit CGG Noord-West-Vlaanderen
Anoniem Anoniem
ludwig vanenhove VOORUIT
Lieve Neukermans
Marcel De Prins
Sara Eelen
Els Timmermans
Anoniem Anoniem
Rose-May Liebaert
Greta Teugels
Fia Delbeke 1955
Reyntjens Thomas
Heidi Rabijns
Anoniem Anoniem
Steven De Herdt
Anoniem Anoniem
Margret Piette
Pierre De Groote
Anoniem Anoniem
ria cabus
Anoniem Anoniem
Benedicte Tiebout
Dirk Vanhaute
Marc De Prins bezorgde burger
dominique depraeter
Steven De Herdt
Anoniem Anoniem
Martina Ooms
Herman Reynders
Nadia Mahjoub NADA (Netwerk Alternatieven voor Dwang en Afzondering in de Belgische geestelijke gezondheidszorg)
Marcel Riemis
bea verleyen oostende
Jacques RAA
Timo Sterckx 2
Sus Van Olmen
Koen Browaeys TEJO
Maria Crollet
Caroline Menten
Anoniem Anoniem
Leo Hemelaer
DE GEEST MARK
Nille Van Hellemont
Marina Thys
Johan De Maertelaere Amnesty Int.
Ann Schrauwen
Hanna Laekeman
Wim De Greef
Ria Verjauw Veltem
Marijke Bosserez
Anoniem Anoniem
Anoniem Anoniem
Anoniem Anoniem
Sylvie Vanderhoydonck
Anoniem Anoniem
L'hoëst Peter Art Travel
Tom Callens
Anoniem Anoniem
Kelly Van Der Meiren
Guy Dermul
Micheline Ceulmans
Guy Dermul
Robert Vanesch
Gido Van den Ende secretary local green-left group dilbeek
Anoniem Anoniem
Frans Vandenbussche
Mark Van Haeren
Marika Ingels
Marieke Carpentier
Annemie Willems
Anoniem Anoniem
Leen Cool
Arlette Coolsaet
Anoniem Anoniem
Detty Vos Geen
Tiene Depoorter
Maja Buyle
Pat. Coenen
De bruyn Jac
Anoniem Anoniem
Johnny Verkest Unie de Zorgelozen
Tom Hoeree Huisarts
Tom Hoeree Huisarts
Ingrid Cockx
Johanna Bogemans
Karl Uyttenhove
Tania Rapati Landskouter
Sara Timmermans
Riet De Maesschalck
Mariël Geens
Asher Serrana Jong Groe
Mark Blockeel
Karine Pauwels
Sofie De Spiegeleer
Anoniem Anoniem
Anoniem Anoniem
Philip De Smet
Edouard (Eddie) Gijbels Hart boven Hard
Jens Baele
Ilde De Brabanter
Francine debever
Anoniem Anoniem
kaatje vermeiren
Anoniem Anoniem
Geert Vyvey
Kris Vermeiren
Anne Vanwelden
Anoniem Anoniem
Guido Vos Hart boven Hard
margaretha Driessen
Anoniem Anoniem
Anoniem Anoniem
Anoniem Anoniem
Anoniem Anoniem
kiki van dyck
Chris Kesteloot
Anoniem Anoniem
Mieke Kindt
Jef Sterckx
Sophy Van den Bulcke
Anoniem Anoniem
Anoniem Anoniem
Bert Lauriks
Catherine Van Neste
Caroline Van der Linden
Jan Rooms
Jozef Mampuys
Stan Van Damme particulier
An-Sofie Vandermeulen
Liesbeth Cornillie
Liesbeth Walgraeve Blinkout
Guy Vandamme
Jos Beckers
Jimmy Van Opstal
Riet Nackom
Anoniem Anoniem
annie kerkhove Hart boven Hard
Eric De Meester
Ron Van den Branden
Mumtara Mohammad
Hedwig wildiers
Francis Van Tolhuysen Particulier
wendy Teerlinck Groep INTRO vzw
Geert Calis
Anne Marescaux
Isabelle Serruys
Elisabeth Johnson WGC De Sleep
Stefan Wirix LEF
Ann LEYS Basisschool Sint-Franciscus Poperinge
Veerle Louwage CGG Noord-West-Vlaanderen
Jan Dendas Mobiel Werk GGZ
LIn Verbelen Mevrouw
Griet Lauwers HerstelAcademie
Geert Verheyen Thomas More
Agnes Vanschoonbeek Filosofisch kransje
Dirk Snauwaert Familietherapeut
Dr. Hilde Vanderheyden psychiater
Sarah de smet wijkgezondheidscentrum lokeren
alan veys Nvt
Anoniem Anoniem
Kristof Stubbers OPZ Geel
Dag Van Wetter
Mariëlle Ramakers LEF
Anoniem Anoniem
Ingrid Lammerant
Filip Hermans LEF
Gertie Driessen
Ann Driessen
Anoniem Anoniem
Els Ceyssens LEF
Anoniem Anoniem
Greet Langen
Anoniem Anoniem
Ilse Heyvaert
Karin Jacob
Nele Van Houtven
Kelly Van de Keere
Kristin Meert
Stefanie Devos
Carla De Smedt
Els Lambrecht
Caroline Philippart
Sylvia Van der Veken
burgelman sabine
Styn Grieten
Filip Van Dorpe
Pieter Pauwels
Sabine Van Den Eynde
Stijn Van Riel
Geert Van ISterdael
Anycka Saris
Fanny Maes
Joke Claessens
Katrien Rombouts
Philippe Delespaul
Sabine Cocquyt
Christine DUPONT
Marc Craps
Nore De Belder