Naar aanleiding van de brand in een kraakpand in Hasselt, schreef Hart boven Hard’er Bieke Jansen een sterk opiniestuk over het recht op wonen in de Hasseltse/Limburgse context. Het opiniestuk verscheen op zaterdag 31 maart 2025 in Het Belang van Limburg (p.12).
Wie zijn ogen sluit voor de structurele oorzaken van dakloosheid, maakt er deel van uit
Het recht op een dak boven het hoofd is fundamenteel. Toch blijft het voor bijna 300 mensen in de Limburgse hoofdstad onbereikbaar. Het bestuur wijst op overlast, neemt maatregelen zoals het afsluiten van kraakpanden, het beveiligen van parkeergarages en alcoholverboden. Aangenaam voor gegoede burgers en shoppende bezoekers, maar geen enkele van deze acties helpt ook maar één persoon uit de dakloosheid. De echte problemen, zoals gebrek aan betaalbare huurwoningen en gebrek aan preventie, blijven bestaan.
De burgemeester noemt leven in kraakpanden misbreuk. Hij stelt snelle sloopvergunningen als oplossing voor, maar daarmee beschermt hij vooral de eigenaars die hun pand jarenlang leeg laten staan. Voor de mensen in nood verandert er niets. Ook de idee dat veel daklozen niet geholpen willen worden en vastzitten in alcohol-, drugverslaving en psychiatrische problemen doet onrecht aan de veerkracht van vele mannen en vrouwen die het ondenkbare meemaken. Het leven op straat veroorzaakt vaak pas verslaving en psychiatrische problemen — het is zeker niet altijd de oorzaak. Zonder adres, zonder rust, zonder toekomst, glijdt een mens snel af.
Een fundamentele aanpak is het toepassen van het housing-first-principe: een woning aanbieden, zonder voorwaarden, maar met intensieve begeleiding. In Hasselt wordt dit principe toegepast voor enkele langdurig daklozen, wat heel positief is. Maar al wie recent dakloos werd en nog niet volledig in de neerwaartse spiraal zit heeft snelle toegang tot een woning, ondersteuning en begeleiding nodig om herstel te bevorderen. Extra aandacht is trouwens nodig voor kwetsbare jongeren, vooral zij die uit de jeugdzorg komen en op grote drempels stuiten om een woning te vinden. Cohousing toelaten voor leefloners kan als creatieve leefvorm een oplossing zijn. Men kan werken aan tijdelijke woonplekken in leegstaande panden en tiny houses toelaten.
Daarnaast zijn structurele oplossingen onmisbaar. Er zijn meer betaalbare huurwoningen nodig in plaats van luxe flats. Leegstand moet worden aangepakt. Ook het voorkomen van uithuiszettingen en het tegengaan van discriminatie op de huurmarkt zijn essentieel. Want discriminatie kan dakloosheid veroorzaken of bestendigen. Tot slot moeten eigenaars worden aangemoedigd om sociaal te verhuren. Het is een feit dat andere gemeenten vaak hun daklozen naar Hasselt sturen. Daarom is het nodig dat Hasselt als hoofdstad het voortouw neemt. In plaats van af te wachten, moeten we een breed gedragen Limburgs samenwerkingsbeleid opstarten, met respect voor de menselijke waardigheid van élke Limburger, met of zonder adres. Er is hoge nood aan een Limburgs plan dak- en thuisloosheid, waarin alle aspecten van preventie tot nazorg, in samenspraak met gemeenten en partners wordt uitgewerkt.
We vragen het stadsbestuur met aandrang het dak- en thuislozenprobleem niet langer vooral te benaderen als overlast. Wie zijn ogen sluit voor de structurele oorzaken van dakloosheid, maakt er deel van uit. De enige weg vooruit is investeren in mensen, in begeleiding en preventie, in samenwerking en vooral in degelijke, toegankelijke woningen.